Podobno historia jest najlepszą nauczycielką, ale ma najgorszych uczniów. W tych wydarzeniach zawiodły nie “maszyny”, ale założenia, uproszczenia lub błędy w przeliczaniu danych. Historia lubi wielkie słowa: wojny, rewolucje, ideologie. Ale bardzo często jej bieg zależał od czegoś znacznie mniej spektakularnego. Od źle przeliczonej liczby, pomylonej jednostki, wadliwego algorytmu albo danych, którym ktoś zaufał bardziej […]

Na zachodzie Indii, wśród rozległych pastwisk kryje się niezwykła zagadka sprzed wieków. Miejscowi miłośnicy przyrody natrafili tam na coś, co wcale nie przypomina typowych ruin. Ta precyzyjna konstrukcja okazuje się wyjątkowo istotna w kontekście dyskusji o skali starożytnych kontaktów między cywilizacjami. Naukowcy mówią o świeżym spojrzeniu na dalekosiężne szlaki, którymi wędrowały niegdyś towary i idee. […]

Na mapie surowców, które decydują o tempie elektryfikacji świata, nikiel wrócił do pierwszej ligi. Nie dlatego, że nagle stał się rzadki, tylko dlatego, że coraz częściej liczy się nie sam metal, ale jego jakość, pochodzenie i to, czy da się go przerobić na materiały bateryjne bez pół świata w emisjach i logistyce. I właśnie w […]

Najstarsze zwierzę świata nie wyglądało jak legendarny potwór z głębin ani jak egzotyczny okaz w terrarium. To była zwykła z pozoru małża, jedna z tych, które przez większość życia robią dokładnie to samo: leżą w osadach dennych, filtrują wodę i rosną tak wolno, że niemal tego nie widać. A jednak jej metryka brzmi jak żart […]

Księżyc zwykle przedstawiamy jako samotną skałę w próżni, która po prostu krąży obok Ziemi. Tymczasem wygląda na to, że od miliardów lat działa jak bardzo cierpliwy zbieracz śladów po naszej planecie: przechwytuje drobiny „uciekające” z górnych warstw ziemskiej atmosfery. To nie jest romantyczna metafora, tylko hipoteza oparta na symulacjach i na starym problemie z próbkami […]

W centrum chińskiej pustyni Takla Makan inżynierowie przeprowadzili odwiert sięgający na ponad dziesięć kilometrów w głąb ziemskiej litosfery. Shendi Take 1, znajduje się w Kotlinie Tarim i stanowi nie tylko symboliczne osiągnięcie badaczy z Państwa Środka. Ci wyjaśniają, w jakim celu podjęli się tak wielkiego wyzwania.  Odwiert Shendi Take 1 nie jest rekordowy Co ciekawe, […]

Podczas rutynowych prac mających na celu ocenę potencjału wydobywczego na terenie Mongolii, ziemia odsłoniła tajemnicę sprzed tysięcy lat. Wszystko zaczęło się od standardowych badań geologicznych. Firma Erdenet Mining Corporation prowadziła rozpoznanie w rejonie złoża Oyut, licząc na potwierdzenie obecności zasobów miedzi. Nikt nie przypuszczał, że kilofy i wiertła mogą otworzyć okno do zupełnie innej epoki. […]

Czasami lokalne tradycje kryją w sobie głęboką historię, o której nie wiedzą nawet mieszkańcy danego regionu. W Umbrii od pokoleń używana jest glina znana jako Terra di Nocera. Czy możliwe, że ten sam materiał opisywał już w I wieku rzymski przyrodnik Pliniusz Starszy? Odpowiedź przynoszą dopiero najnowsze badania naukowe. Zespoły badawcze z włoskich i greckich […]

Gdzieś w sercu największej pustyni świata kryje się coś, co wygląda jak wyjęte z koszmaru. Z orbity okołoziemskiej widać wyraźnie ogromną, białą twarz z pustymi oczodołami, która zdaje się wpatrywać w niebo. To nie jest jednak dzieło obcej cywilizacji ani żadna mistyfikacja – to całkowicie naturalna formacja, która pokazuje, jak łatwo nasz mózg daje się […]

W teksańskim sądzie hrabstwa Eastland znajduje się osobliwy eksponat, który od lat przyciąga turystów i pobudza wyobraźnię. W aksamitnej trumience spoczywa zakonserwowana frynosoma rogata, znana jako Ol’ Rip. Ten niepozorny gad stał się bohaterem lokalnej legendy, która głosi, że przeżył aż 31 lat zamurowany w kamieniu węgielnym budynku. Początki tej niezwykłej opowieści sięgają 1897 r., […]

Wyobraź sobie internet, który nie tylko przesyła dane z prędkością światła, ale wykorzystuje fundamentalne prawa fizyki kwantowej do stworzenia absolutnie bezpiecznej komunikacji. Brzmi jak science fiction? Naukowcy z Edynburga właśnie przybliżyli tę wizję do rzeczywistości. Po latach pracy w laboratoriach, zespół z Heriot-Watt University osiągnął coś, co jeszcze niedawno wydawało się niemożliwe. Badacze stworzyli prototyp […]

Kojarzymy pory roku z regularnym, przewidywalnym cyklem. Wiosna, lato, jesień, zima – wydaje nam się, że ten rytm jest taki sam wszędzie, przynajmniej na podobnych szerokościach geograficznych. Okazuje się, iż to błędne założenie. Długoletnie badania satelitarne ujawniły znacznie bardziej skomplikowany obraz ziemskich pór roku. Zespół naukowców z University of California w Berkeley, po analizie danych […]

Czasem wystarczy przejść się po polu, by natrafić na ślad minionych stuleci. Tak właśnie stało się w okolicach Braniewa, gdzie na na jednym z pól znaleziono metalowy przedmiot, który od razu wzbudził zainteresowanie. Okazało się, że to nie byle znalezisko, a przedmiot o niezwykłej wartości historycznej. Ten niewielki artefakt może ujawnić nieznane dzieje średniowiecznego Braniewa […]

Lotnictwo stoi przed ogromnym wyzwaniem dekarbonizacji, a jednym z najbardziej obiecujących kierunków wydaje się rozwój zrównoważonych paliw. Ciekawą i nieco zaskakującą propozycję może wkrótce wnieść na ten rynek projekt, który ma swoje źródło w… kuchni. Naukowcy z siedmiu europejskich krajów szykują się do uruchomienia inicjatywy, mającej na celu przekształcenie pomidorowych odpadów w pełnowartościowe paliwo dla […]

Co może łączyć głębokie korytarze jaskini na Morawach z sercem starożytnej Anatolii? Odkrycie dokonane w Jaskini Kateřinskiej postawiło przed badaczami pytanie, na które wciąż nie ma dobrej odpowiedzi. W trakcie eksploracji nowych partii systemu jaskiniowego speleolodzy natrafili na coś zupełnie nieoczekiwanego: kamienną tabliczkę pokrytą pismem klinowym oraz ścienne ryty przedstawiające postacie w charakterystycznych strojach. Znalezisko […]

W świecie elektroniki czasami najbardziej efektywną strategią nie jest walka z naturą materiału, lecz jej zrozumienie i wykorzystanie. Przez lata pewna cecha organicznych tranzystorów była traktowana jako fundamentalna wada, którą należało wyeliminować za wszelką cenę. Okazuje się, że być może cały ten wysiłek szedł w złym kierunku. Badacze z University of Surrey dokonali odkrycia, które […]

Przyzwyczailiśmy się traktować beton jak jednoznacznego klimatycznego złoczyńcę. Cementownie kojarzą się z kominami, ciężkimi piecami obrotowymi i milionami ton dwutlenku węgla (CO2), które rok w rok trafiają do atmosfery. Tymczasem ta sama substancja, która przy produkcji jest jednym z największych punktowych źródeł emisji na świecie, w trakcie wieloletniej eksploatacji budynków zaczyna zachowywać się jak bardzo […]

Fale grawitacyjne przez długi czas pozostawały wyłącznie w sferze teoretycznych rozważań. Ich bezpośrednia detekcja stała się faktem zaledwie kilka lat temu, otwierając nowe okno na wszechświat. Teraz naukowcy z Niemiec chcą pójść o krok dalej – nie tylko nasłuchiwać tych kosmicznych szmerów, ale aktywnie na nie wpływać. Zespół z ośrodka badawczego HZDR przedstawił koncepcję eksperymentu, […]

W wysokogórskiej jaskini na południu Włoch, gdzieś w masywie Pollino, przez ponad trzy i pół tysiąca lat spoczywały kości przedstawicieli tajemniczej społeczności. Miejsce to, zwane Grotta della Monaca, skrywało coś więcej niż tylko szczątki – przechowywało zapis genetyczny, który dopiero teraz, dzięki najnowszym badaniom, zaczyna opowiadać swoją historię. Historia ta okazuje się znacznie bardziej złożona, […]

Antarktyda skrywa przed nami wciąż ogromne tajemnice. Ta sytuacja zaczyna się jednak zmieniać za sprawą wyjątkowej technologii i niespotykanego wyczynu, którego owoce na długo zapiszą się na kartach historii. Pod grubymi na setki, a miejscami nawet tysiące metrów, płytami lodu szelfowego rozciąga się świat, do którego człowiek dotrzeć nie może. Nawet najbardziej zaawansowany sprzęt badawczy […]

W sercu dżungli Jukatanu, w cieniu jednej z najsłynniejszych piramid świata, szykuje się nietypowe śledztwo. Zamiast kilofów i pędzli, archeolodzy sięgną po technikę rodem z laboratoriów fizyki cząstek. Chodzi o zajrzenie do wnętrza El Castillo w Chichén Itzá bez wiercenia choćby jednego otworu. Czy miony, cząstki przylatujące z głębi kosmosu, pomogą rozwikłać kolejną zagadkę Majów? […]

Arktyka ma swoje ciche cmentarzyska, których nie widać na mapach turystycznych ani na satelitarnych pocztówkach. Na dnie mórz leżą tam obiekty z czasów zimnej wojny, zatopione celowo albo porzucone w pośpiechu, gdy liczyło się przede wszystkim to, żeby problem zniknął z powierzchni. Teraz wracają, bo metal koroduje, dokumentacja bywa niepełna, a morze nie jest sejfem. […]

Po latach obserwacji, kiedy wyglądało to, jak spokojne dogasanie, pewna gwiazda neutronowa nagle „odbiła się” od dna i w promieniach X zrobiła coś, co w astronomii zawsze podnosi ciśnienie. Rozbłysła ponad stukrotnie. Mowa o układzie NGC 7793 P13, jednym z tych kosmicznych „potworów energetycznych”, które z daleka wyglądają jak pojedynczy punkt, a w praktyce zachowują […]

W świecie zaawansowanych materiałów magnetycznych panuje od dawna pewien problem. Aby uzyskać pożądane, chiralne właściwości, potrzebne są zwykle ekstremalnie niskie temperatury i potężne, zewnętrzne pola magnetyczne. To duża przeszkoda dla praktycznych zastosowań. Okazuje się, że rozwiązanie tego dylematu może pochodzić z zupełnie nieoczekiwanej strony – ze starożytności. Naukowcy z EPFL oraz Instytutu Maxa Plancka opracowali […]