Peleryna-niewidka w stylu Harry’ego Pottera to jeden z tych motywów, które nauka lubi podkradać popkulturze. Tyle że w laboratoriach nie chodzi dziś o możliwość zniknięcia dla ludzkiego oka, tylko o znikanie dla radarów i czujników, czyli o sprytne sterowanie falami elektromagnetycznymi. Najnowszy przykład przychodzi z KAIST w Korei Południowej. Zespół opracował rozciągliwy materiał, który potrafi […]

W szkockich górach rozgrywa się jeden z najbardziej niezwykłych dramatów przyrodniczych naszych czasów. Ostatni dziki kot Wielkiej Brytanii, który przetrwał tysiąclecia w surowym klimacie Highlands, teraz zmaga się z zagrożeniem zupełnie innym niż wszystko, co spotkało go wcześniej. Paradoksalnie, to właśnie nasze udomowione pupile poprzez dekady krzyżowania się ze żbikami doprowadziły gatunek na skraj genetycznego […]

W zachodniej Rumunii naukowcy natrafili na stanowisko, które na obszarze porównywalnym z niewielkim pokojem zgromadziło setki skamieniałości z końca ery dinozaurów. Miejsce oznaczone jako K2 dostarcza unikalnego spojrzenia na różnorodność życia sprzed około 72 milionów lat, ukazując całą menażerię dawnych stworzeń, które dzieliły ten sam zakątek świata. Paleontolodzy wydobyli stamtąd ponad osiemset skamieniałych szczątków kręgowców, […]

Historię matematyki zwykle zaczynamy od sumeryjskich tabliczek i egipskich papirusów. Okazuje się jednak, że abstrakcyjne myślenie o liczbach i przestrzeni może mieć znacznie głębsze korzenie, ukryte w pozornie zwyczajnych przedmiotach codziennego użytku. Na terenach dawnej Mezopotamii odnaleziono ceramikę liczącą sobie ponad osiem tysięcy lat. Jej zdobienia, przez długi czas uznawane wyłącznie za dekorację, ukrywają ślady […]

Archipelag Bermudów od lat stanowi niemałą zagadkę dla badaczy wnętrza Ziemi. Te 181 wysp, choć powstało w wyniku aktywności wulkanicznej 30-35 milionów lat temu, wciąż góruje nad dnem oceanu, nie wykazując śladów współczesnego pióropusza płaszcza, który podtrzymywałby je od spodu. Co zatem utrzymuje je na powierzchni, skoro większość podobnych, starych struktur dawno by już zniknęła […]

Są odkrycia, które brzmią jak ciekawostka z laboratorium, dopóki nie zrozumiesz, że stoją za nimi rzeczy absolutnie praktyczne. Kroki Shapiro to jeden z takich tematów: zjawisko, które od dekad jest filarem tego, jak świat realizuje i kalibruje jednostkę napięcia. Nowość polega na tym, że to, co zwykle „dzieje się” w cienkiej warstwie między dwoma nadprzewodnikami, […]

Z Utah popłynęła wiadomość, która brzmi jak gotowy scenariusz dla przemysłowej polityki USA. Amerykańska spółka Ionic Mineral Technologies ogłosiła, że pod pustynnymi piaskami w rejonie Silicon Ridge potwierdzono złoże metali ziem rzadkich oraz całej paczki innych surowców krytycznych, w formie gliny, a nie twardej skały. To ważne nie tylko dlatego, że świat i tak jest […]

Ceramika ma świetny PR w świecie inżynierii: jest twarda, odporna na korozję, znosi temperatury, o których metale wolałyby nie słyszeć. Ma też jeden wielki problem, który zwykle kończy rozmowę o jej „sprężystości”: kruchość. W praktyce większość ceramik nie ugina się jak sprężyna, tylko pęka, gdy przekroczysz granicę. Tym ciekawiej brzmi informacja o nowym typie ceramicznego […]

Są takie zdjęcia, które wyglądają jak grafika z filmu science fiction, a potem okazuje się, że to po prostu fizyka atmosfery w trybie pokazowym. W sieci krąży właśnie kadr z północnych Włoch, na którym widać jednocześnie dwa rzadkie zjawiska związane z burzami, oba pojawiające się wysoko nad chmurami i trwające bardzo krótko. W centrum są […]

Na jednym z najwyższych szczytów Kolorado, w miejscu, gdzie powietrze jest rzadkie, a widoki zapierają dech, trwa wyjątkowy wyścig z czasem. Dosłownie. Na Mount Blue Sky, sięgającym ponad 4300 metrów n.p.m., naukowcy rozmieścili sprzęt, który może zmienić nasze rozumienie fundamentalnych praw fizyki. To nie jest zwykła stacja badawcza, lecz poligon doświadczalny dla jednych z najprecyzyjniejszych […]

Tegoroczne lato przyniosło archeologom i pasjonatom historii niespodziankę, która nieco zmienia mapę starożytnych szlaków. Na zwykłym polu, tuż obok Lipska, leżał przez wieki przedmiot, który nie powinien się tam znaleźć – przynajmniej według dotychczasowej wiedzy. To drobne, zaledwie dwugramowe znalezisko okazało się kluczem do zupełnie nowego rozdziału dziejów środkowej Europy. Odkrycie celtyckiej złotej monety datowanej […]

Lipcowe trzęsienie ziemi w Chile w 2024 r. było momentem, który zmusił naukowców do zweryfikowania dotychczasowych założeń. To zdarzenie sejsmiczne pokazało, że nasze rozumienie sił tektonicznych może być znacznie bardziej niekompletne, niż sądziliśmy. Kiedy wstrząsy o magnitudzie 7,4 nawiedziły Calamę, naukowców zdumiała nietypowa głębokość epicentrum wynosząca 125 km. W takich warstwach zwykle dochodzi do znacznie […]

W północnej części Budapesztu, pod warstwami ziemi i historii, czekała przez siedemnaście stuleci kamienna skrzynia, której nikt nie naruszył od dnia, w którym została zapieczętowana. Hermetycznie zamknięty sarkofag z III wieku to prawdziwy rarytas w świecie archeologii. Większość starożytnych grobów została bowiem splądrowana już w czasach antycznych lub średniowiecza, często krótko po pochówku. Ten jednak […]

Zmieniamy klimat szybciej, niż większość gatunków jest w stanie się do tego dostroić i zwykle widzimy to w prostych obrazkach: mniej lodu, mniej fok, trudniejsze polowania. Tym razem jednak pojawia się coś bardziej niepokojącego, a zarazem fascynującego: sygnał, że ocieplenie potrafi zostawić ślad nie tylko w zachowaniu i diecie, ale też w tym, jak pracuje […]

Ekspedycja naukowa, która miała jedynie potwierdzić istnienie nieznanego gatunku wiewiórki, przerodziła się w prawdziwą sensację. Zamiast spodziewanego gryzonia badacze natrafili na zupełnie nowy gatunek ssaka, zmuszając biologów do przepisania mapy bioróżnorodności tego fragmentu Andów. W 2018 roku prof. Silvia Pavan z Cal Poly Humboldt wyruszyła w górskie ostępy peruwiańskich Andów z konkretnym celem: odnaleźć tajemniczą […]

Najpierw była ciemność, potem pierwszy błysk. Tyle że w kosmologii to nie metafora, tylko realny etap historii Wszechświata, kiedy nie świeciła jeszcze żadna gwiazda. I właśnie dlatego każda próba namierzenia tak zwanych pierwszych gwiazd brzmi, jak polowanie na duchy. Tym razem trop jest wyjątkowo konkretny: w bardzo odległej galaktyce badacze znaleźli chemiczny ślad, który pasuje […]

Jeszcze niedawno wodór kojarzył się głównie z laboratorium, rafinerią albo futurystycznym paliwem jutra, które wciąż jest o krok przed realnym rynkiem. Tymczasem geolodzy coraz głośniej mówią o innym scenariuszu: część wodoru nie musi być wytwarzana przez człowieka, bo Ziemia produkuje go sama i potrafi magazynować pod naszymi stopami. To nie jest obietnica cudownego końca epoki […]

W niemieckich laboratoriach trwają badania, które mogą zmienić nasze podejście do problemu plastikowych odpadów. Naukowcy eksperymentują z niezwykłym organizmem zdolnym do przekształcania śmieci w wartościowe materiały. Start-up Biophelion pracuje z gatunkiem grzyba Aureobasidium pullulans, który potrafi trawić tworzywa sztuczne. Choć podobne pomysły pojawiały się już wcześniej, tym razem badania wspiera niemiecka agencja rządowa, co sugeruje […]

Głębiny oceanów to wciąż jedno z największych naturalnych tajemnic Ziemi. Zamieszkują je organizmy, których wygląd i zwyczaje przerastają najśmielsze fantazje twórców filmów grozy. Ostatnie badania w odległych zakątkach Oceanu Południowego przyniosły odkrycie, które idealnie wpisuje się w ten mroczny schemat – stworzenia nazwanego przez naukowców „kulą śmierci”. Ta niepozorna, biała istota okazała się aktywnym i […]

Od ponad stu lat archeolodzy głowią się nad zagadką łodzi wydobytej z duńskiego bagna. Teraz, dzięki nowoczesnym metodom badawczym, udało się rozwikłać jedną z jej największych tajemnic. Najnowsze analizy potwierdzają, że zaawansowane techniki budowy okrętów istniały na długo przed epoką wikingów. To nie tylko ciekawostka dla specjalistów. To dowód, iż społeczności zamieszkujące nasze okolice były […]

Minęło już ponad dziesięć lat od momentu, gdy naukowcy ogłosili odkrycie bozonu Higgsa, a jednak po dekadzie badań ta nieuchwytna cząstka wciąż skrywa przed nami wiele tajemnic. Fizycy w CERN nie zwalniają tempa, analizując kolejne tury danych z Wielkiego Zderzacza Hadronów, by lepiej zrozumieć fundamentalny mechanizm odpowiedzialny za masę we Wszechświecie. Teraz, w gąszczu miliardów […]

Przez ponad siedemdziesiąt lat pozostawał jedną z największych zagadek starożytności. Tajemniczy alfabet, którym zapisano fragmenty rękopisów z Qumran – opierał się kolejnym pokoleniom naukowców. Kilkadziesiąt drobnych, poczerniałych i ledwo czytelnych skrawków pergaminu to był cały materiał do badań. Wielu uważało, że złamanie tego kodu jest po prostu niemożliwe. Emmanuel Oliveiro z Uniwersytetu w Groningen postanowił […]

Czasami przełom w nauce wygląda jak sól w laboratorium. Właśnie taką niezwykłą sól, która może odmienić oblicze energetyki jądrowej, udało się wytworzyć w jednym z amerykańskich ośrodków badawczych. To nie jest zwykły związek chemiczny, ale specjalnie wzbogacona sól paliwowa na bazie chlorku uranu, przeznaczona do zasilania zupełnie nowego typu reaktora. Przez dekady technologia reaktorów na […]

W sercu gabonskiego Parku Narodowego Lopé można spotkać “hordy” mandryli – największych małp świata, których samce potrafią odstraszyć samym uśmiechem. Teraz badacze przyglądają się tym niezwykłym społecznościom, próbując zrozumieć, jak w ogóle funkcjonuje grupa naczelnych licząca ponad 800 osobników. Wędrując po mniej uczęszczonych zakątkach Parku Narodowego Lopé, można trafić na widok, którego nie zapomina się […]