Naukowcy po raz pierwszy podglądnęli, jak złoto zmienia swoją strukturę atomową, gdy trafia do świata terapaskalowych nacisków. To odkrycie może wpłynąć na modele wnętrz planet, badania nad fuzją termojądrową i całą dziedzinę wysokociśnieniowej fizyki materii. W środku gazowych olbrzymów, superziem i egzoplanet panują ciśnienia przekraczające milion atmosfer. W takich warunkach materia traci swoje “ziemskie” właściwości: […]

Chińscy badacze w końcu natrafili na to, czego szukali od pokoleń. Gdzieś w północno-zachodniej części kraju, ukryty pod warstwami ziemi i czasu, leżał zapomniany fragment jednego z największych projektów infrastrukturalnych starożytności. Pokazuje on, jak ogromne były ambicje i możliwości państwa, które po raz pierwszy zjednoczyło Chiny. Odnaleziony odcinek mierzy trzynaście kilometrów i jest częścią legendarnej […]

Na południowym wybrzeżu Anglii z muzealnych szuflad dosłownie “wyszedł” wąż sprzed 37 milionów lat – maleńki, dziwaczny i absolutnie kluczowy. Paradoxophidion richardoweni może być brakującym ogniwem w rodowodzie współczesnych gadów, a jego historia łączy XIX-wiecznych pionierów paleontologii z nowoczesnymi tomografami i polskimi badaczami. Paradoxophidion richardoweni żył ok. 37 milionów lat temu, w okresie gdy brytyjska […]

Z czym kojarzy się teleportacja? Większości nas termin ten kojarzy się z filmami science fiction, w których bohaterowie w mgnieniu oka przenoszą się między galaktykami. Tymczasem w prawdziwych laboratoriach naukowcy od lat pracują nad jej kwantową wersją – nie po to, by przenosić ludzi, ale by zabezpieczyć naszą komunikację na fundamentalnym poziomie. Niemiecki zespół właśnie […]

Rośliny nie mają mózgu, neuronów ani uszu. A jednak potrafią przekazywać sobie informacje o zagrożeniu, stresie i dostępności zasobów. Robią to szybciej, niż jeszcze niedawno sądzono – i na więcej sposobów, niż długo dopuszczała klasyczna biologia. Jeszcze w połowie XX wieku dominował pogląd, że rośliny są zasadniczo pasywne. Reagują na bodźce, ale nie “przetwarzają informacji”. […]

Świat zachwyca się pierwszym trailerem “Odysei” Christophera Nolana. A my, patrząc na ten spektakl – który do kin trafi w lipcu 2026 roku – zastanawiamy się: dlaczego ta opowieść w ogóle wciąż działa? Co sprawia, że mit sprzed niemal trzech tysięcy lat nadal trafia w czułe punkty współczesnego mózgu, wychowanego na prostej konsumpcji treści i […]

Gdy mowa o skamieniałościach, przed oczami stają nam zwykle skamieniałe odciski pradawnych stworzeń. Dotychczasowe badania koncentrowały się przede wszystkim na ich kształtach, budowie kości czy ewentualnych szczątkach materiału genetycznego. Okazuje się jednak, że mogą one skrywać o wiele bardziej intymne szczegóły z życia organizmów, takie jak zapis ich biologii na poziomie molekularnym. Naukowcom z NYU […]

Niektórzy z nas pamiętają, jak upał był epizodem, który pojawiał się na kilka dni w środku lata i szybko ustępował miejsca chłodniejszej aurze. Dziś wysokie temperatury potrafią utrzymywać się tygodniami, a pogoda coraz rzadziej przypomina stabilny, przewidywalny rytm znany sprzed lat. Doświadczasz tego nie tylko w nagłówkach serwisów informacyjnych, ale przede wszystkim we własnym mieszkaniu, […]

Najważniejsze odkrycia często przychodzą niespodziewanie, a ich bohaterami bywają zwykli ludzie – a czasem nawet ich zwierzęta. Tak było we wrześniu 1940 roku, gdy nastoletni Marcel Ravidat wybrał się na spacer ze swoim psem o imieniu Robot. Las w pobliżu Montignac w regionie Dordogne skrywał coś więcej niż tylko drzewa i dzikie zwierzęta. 12 września […]

Niektóre zjawiska w przyrodzie powtarzają się z zadziwiającą regularnością, jakby ktoś ustawił im niewidzialny zegar. Trudno uwierzyć, że to wyłącznie przypadek – zwłaszcza, gdy pomyłka oznaczałaby biologiczną katastrofę. Ale jak natura właściwie “odmierza” czas? W świecie ludzi czas odmierzają atomy cezu, drgania kwarcu i zsynchronizowane satelity. A jednak wystarczy wyjść w teren, by zobaczyć coś, […]

W 1969 roku archeolog Ignacio Barandiarán natrafił na małe schronisko skalne u podnóża hiszpańskich Pirenejów. Miejsce wyglądało obiecująco, ale przez dekady właściwie o nim zapomniano, pozostawiając je w spokoju. Dopiero latem ubiegłego roku naukowcy postanowili dokładnie je zbadać. To, co znaleźli, było niczym wgląd w życie społeczności sprzed 7000 lat. I to takiej, która właśnie […]

Echo potrafi powiedzieć o miejscu więcej, niż nam się wydaje. W górach wraca spokojne i czytelne, w mieście rozpada się na dźwiękowe strzępy. Skąd ta różnica? I co właściwie fizyka dźwięku mówi o otaczającej nas przestrzeni? Echo nie jest po prostu “powtórzonym dźwiękiem”. To fala akustyczna, która odbija się od przeszkody i wraca do słuchacza […]

W różnych częściach świata ludzie zostawiali po sobie znaki, które przez wieki pozostawały niewidoczne. Dopiero zdjęcia lotnicze i satelitarne ujawniły, że są to przemyślane konstrukcje, a nie przypadkowe ślady w terenie. Oto 10 najsłynniejszych z nich. Wiele z tych miejsc łatwo przeoczyć. Stoisz w terenie, patrzysz pod nogi i widzisz kamienie, płytkie rowy, czasem ślad […]

Wyobraźcie sobie, że czas płynie nieco wolniej. Nie na tyle, byście to zauważyli, ale na tyle, by wpłynąć na precyzyjne systemy, od których zależy współczesny świat. Właśnie coś takiego wydarzyło się w ostatnich dniach w Stanach Zjednoczonych. Przez tydzień oficjalny czas tego kraju oddalał się od swojego idealnego tempa. Przyczyna okazała się prozaiczna i nieco […]

Pożar, który w 2019 roku strawił dach paryskiej katedry Notre Dame, okazał się paradoksalnie początkiem fascynującego śledztwa archeologicznego. Gdy ruszyły prace zabezpieczające i renowacyjne, pod zniszczoną posadzką ukazały się tajemnice skrywane przez stulecia. Nie chodziło już tylko o odtworzenie średniowiecznej konstrukcji, ale o odkrycie całkowicie nieznanej warstwy historii tego miejsca. Podczas rutynowych badań archeolodzy natrafili […]

W odległych Górach Łuku Wschodniego w Tanzanii naukowcy natrafili na coś wyjątkowego – trzy zupełnie nowe gatunki ropuch, które łamią wszystkie dotychczasowe schematy rozrodcze. Ropuchy z rodzaju Nectophrynoides rodzą w pełni ukształtowane młode, zupełnie pomijając etap składania jaj. To rzadkość w świecie płazów, która od razu przykuwa uwagę biologów. Jedna samica może wydać na świat […]

Gdy w nocy z 12 na 13 grudnia 2025 roku większość mieszkańców Europy pogrążona była we śnie, na powierzchni Księżyca rozegrał się krótki, ale gwałtowny spektakl. Coś małego, lecz poruszającego się z ogromną prędkością, uderzyło w skorupę naszego naturalnego satelity. To rzadkie zjawisko, zwane błyskiem uderzeniowym, udało się uchwycić kamerom podłączonym do teleskopu w Irlandii […]

Spokojny krajobraz zachodnich Niemiec, z jego łagodnymi wzgórzami i malowniczymi jeziorami, skrywa niepokojącą tajemnicę. Pod regionem Eifel wciąż drzemie kilkaset wulkanów, a naukowcy od lat z rosnącym zainteresowaniem obserwują tamtejszą aktywność sejsmiczną. Najnowsze badania, których wyniki opublikowano w trzech artykułach naukowych, przynoszą nowe, zaskakujące informacje. Ujawniają one struktury znajdujące się głęboko pod powierzchnią ziemi, które […]

Czy sekret długiego życia może kryć się w echu zamierzchłych czasów, w materiale genetycznym odziedziczonym po ludziach, którzy przemierzali Europę w epoce lodowcowej? Najnowsze badania włoskich naukowców rzucają nowe, intrygujące światło na zagadkę długowieczności. Sugerują, że odpowiedź na pytanie, dlaczego niektórzy dożywają stu lat, może być zapisana nie w nowoczesnych terapiach, lecz głęboko w naszej […]

Świat zużywa energię w tempie, które zaczyna niepokoić analityków. Za rosnącymi wskaźnikami stoją nie tylko rozwijające się gospodarki, ale także nowe, energochłonne technologie, od centrów danych dla sztucznej inteligencji po elektryfikację transportu. Stawia to przed sektorem energetycznym wyjątkowe wyzwanie, na które odpowiedź może drzemać w niewielkich urządzeniach, które powstały właśnie w amerykańskim laboratorium. Naukowcy z […]

Historia lubi wielkie finały: bitwy, pożary miast, triumfy zwycięzców. Problem w tym, że wiele cywilizacji nie upadło w taki sposób. Nie zostały zdobyte, spalone ani podbite. Po prostu… przestały istnieć. Ich miasta opustoszały, administracja się rozsypała, a ludzie rozeszli się w różnych kierunkach. Gdy archeolodzy natrafiają na takie miejsca – dobrze zaplanowane, rozwinięte, a jednocześnie […]

Czy kiedykolwiek przesuwałeś dłonią po piasku, mając nieodparte wrażenie, że coś jest pod spodem? Mowa o sytuacji, w której wyczuwasz obecność przedmiotu, zanim w ogóle go dotkniesz, co okazuje się realną zdolnością ludzkiego organizmu. Badacze z Londynu postanowili sprawdzić tę kwestię w laboratorium. Ich praca może doprowadzić do poważnej zmiany podejścia do nauki o ludzkich […]

Podczas rutynowych prac archeologicznych przed budową drogi dojazdowej do farmy wiatrowej w południowej Szkocji, badacze natknęli się na coś, czego w tej okolicy nie powinno być. Kurhan z epoki brązu zawierający szczątki co najmniej ośmiu osób, pochowanych w pośpiechu ponad trzy tysiące lat temu. Region ten przez lata uchodził za praktycznie niezamieszkały w tamtym okresie, […]

Wał Hadriana miał być nie tylko militarną barierą, ale i symbolem porządku oraz cywilizacyjnej przewagi Rzymu. Fort Vindolanda, z komunalnymi latrynami oraz systemem odprowadzania wody, ujawnił jednak nieco inny obraz ówczesnego życia. Dzięki zorganizowanym wykopaliskom archeolodzy poznali zupełnie inną, mniej heroiczną rzeczywistość codziennego życia garnizonu. Analiza osadów z kanału latrynowego ujawniła obecność trzech groźnych pasożytów […]